ما در دوران کودکی بارها این جمله را گفتهایم: «مامان، دلم درد میکنه». در واقع هیچکس نیست که در دوران کودکی خود این عبارت مبهم را بهکار نبرده باشد. درست است که بزرگسالان، از همین عبارات نامفهوم استفاده نمیکنند، ولی همهی ما گاهی دچار معده درد عصبی، دلشوره یا اضطراب و نگرانیای شدهایم که موجب حالت تهوع، تعریق و وضعیتی نزدیک به استفراغ باشد. در واقع، هیجان و استرس میتواند موجب حالت تهوع و استفراغ شود. در این مقاله، تأثیر احساساتی مانند اضطراب را در ایجاد معده درد عصبی و حالت تهوع و استفراغ بررسی میکنیم و به راههای جلوگیری و مقابله با این مشکلات میپردازیم.
موارد زیادی میتواند منجر به حالتتهوع یا معده درد شود. ویروسها و باکتریها، عوامل فیزیکی اصلیِ حالت تهوع و استفراغ هستند. ولی احساسات ما، بهخصوص اضطراب، استرس(کاهش استرس) و هیجان نیز میتوانند چنین تأثیری داشته باشند. برای نمونه:
همهی ما در شرایطی خاص، اضطراب اجتماعی را تجربه کردهایم، مثلا در مهمانیای که در آن کسی را نمیشناختیم یا روز اول مدرسه یا اولین روز کاری در یک موقعیت شغلی جدید.
برای نمونه، این اضطراب در هنگام صحبتکردن درجلسهای مهم یا آمادهشدن برای بزرگترین مسابقهی فصل ایجاد میشود.
استرس یا ترس به دلیل مسائلی مانند نگرانی در مورد پرداخت اقساط وام مسکن، رفتن از شهری به شهر دیگر برای شرکت در دانشگاه یا مواجهه با فردی قلدر در مدرسه ایجاد میشود.
گاهی هیجان بیش از حد، موجب بروز معده درد عصبی میشود. این نوع هیجانها در مواردی مانند پیش از برگزاری مراسم جشن ازدواج، روز فارغالتحصیلی یا تعطیلاتی که مدتها انتظار آن را میکشیدهایم و برای آنبرنامهریزی کردهایم، به وجود میآید.
چرا احساسات ما گاهی موجب بیماری ما میشوند؟ ترِیسی اِی دِنیس، دارای مدرک پیاچدی و استادیار گروه روانشناسی کالج هانتر در دانشگاه شهری نیویورک میگوید: «زندگی ما مملو از احساسات است، احساساتی مانند خشم و شرم یا ترس و لذت». دنیس میگوید: «هر یک از این احساسات، واکنشهای فیزیکی پیچیدهای را در ما برمیانگیزند. برای نمونه، وقتی عصبانی میشویم، ضربان قلبمان بالا میرود، آدرنالین در بدن ترشح میشود، فشار خون افزایش مییابد و ما عصبانی میشویم».پماد آلفا. به گفتهی دنیس: «این تغییرات فیزیولوژیکی و غددی عصبیِ مرتبط با احساسات، بر تمام قسمتهای بدن ما، از جمله سیستم گوارشی، تأثیر میگذارد. گاهی این واکنشهای فیزیکی به طور کاملا ناگهانی شروع و متوقف میشوند و بسیار شدید هستند».
دنیس عقیده دارد که شدت این احساسات هستند که موجب تحریک بدن ما میشود و بلافاصله دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار میدهد و موجب ناراحتیهایی مانند معده درد، حالت تهوع، استفراغ و اسهالمیشود.پانسمان زخم بستر (در بلندمدت، این واکنشهای غددی عصبی میتواند خطر ابتلا به فشار خون بالا یا بیماریهای قلبیعروقی را افزایش دهد).
اگر شما یا فرزندتان، به معده درد عصبی یا حالت تهوع مکرر دچار میشوید، نخست به پزشک مراجعه کنید تا اطمینان یابید که هیچگونه علت فیزیکی موجب بروز این مشکلات نشده است. علل فیزیکیای مانند باکتری، ویروس، برگشت اسید معده یا ریفلاکس، عدم تحمل لاکتوز و یبوست، معمولا از دلایل معدهدرد و استفراغ در افراد در سنین پایینتر است.
کریس تولچِر (Chris Tolcher)، یکی از اعضای آکادمی اطفال آمریکا، متخصص اطفال و استادیار بالینی اطفال در دانشکدهی پزشکیِ دانشگاه کالیفرنیای جنوبی میگوید: «پس از دوران نوپایی، فرد دچار دردهای شکمیِ ناشی از استرس میشود».
وقتی از نبود علل فیزیکی اطمینان یافتید، توجه کنید که شما یا فرزندتان چگونه به موقعیتهای استرسزا واکنش نشان میدهید.
دنیس میگوید: «همهی ما میدانیم که ذهن ما بر بدن نیز تأثیر میگذارد و بالعکس. آگاهی از احساسات و استرسها، باعث درک شهودی ما از این مسئله است».
انجام درمانهای لازم میتواند به کودکان و بزرگسالان کمک کند، ولی در بیشتر موارد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست و یادگیری چگونگی تنظیم مؤثرتر احساسات، به فرد کمک بیشتری میکند. دنیس میگوید: «مهم این است که یاد بگیریم چگونه در هر موقعیت سخت احساسی، به دنبال روزنهی امیدی باشیم، پیش از آنکه واکنشی احساسی نشان دهیم».
برای نمونه، شاید مصاحبه شغلی یا امتحانات مدرسه، بهطور طبیعی موجب شود که شما یا فرزندتان دچار نگرانی شوید و از شکست واهمه داشته باشید. این ترس، منجر به سرازیر شدنِ احساسات منفی، استرس و درد و رنجهای جسمی در شما میشود. بهتر است سعی کنید که با دید مثبتتری به این شرایط نگاه کنید و آن را موقعیتی برای نشاندادن تخصص یا اشتیاق یا فرصتی برای یادگیری بدانید. دنیس میگوید: «این کار نیز مانند هر کار دیگری به تمرین نیاز دارد».
نکات زیر به شما کمک میکند تا کاری کنید که بدنتان بر ذهنتان تأثیر بگذارد و آن را آرام کند:
گاهی برای مدیریت حالت تهوع، معده درد عصبی یا سایر نشانههای فیزیکی استرس، اضطراب و هیجان، به کمک بیشتری نیاز دارید. در ادامه چند مورد از راهنماییهای متخصصان را ارائه میدهیم که میتواند به شما کمک کند: